تسمه تایم چیست؟

تسمه تایم چیست؟

تسمه تایم یا تسمه تایمینگ تسمه ای لاستیکی با دندانه های عمود بر تسمه است که استفاده از آن به جای زنجیر تایمینگ در موتور اتومبیل در اواخر دهه هشتاد گسترش و عمومیت پیدا کرد. استفاده از تسمه تایم در موتور اتومبیل مزایای قابل توجه و البته معایبی نیز دارد، از مزایای تسمه تایم میتوان به کم بودن سر و صدا و اصطکاک، عدم نیاز به روغن کاری، تعویض آسان و قیمت ارزانتر آن نسبت به زنجیر تایم اشاره کرد. ازمعایب تسمه تایم نیز عمر کاری کمتر و پاره شدن ناگهانی بدون سر و صدا و علایم قبلی قابل توجه هست.

دلیل نامگذاری تسمه تایم

تسمه تایم

در موتور های چهار زمانه که دارای سوپاپ هستند، سوپاپها باید طبق زمان بندی دقیق و معین نسبت به حرکت پیستونها باز و بسته شوند، این زمانبندی را تایمینگ موتور میگویند. از آنجایی که سوپاپها مستقیم یا غیر مستقیم از طریق میل سوپاپ (میل بادامک) باز و بسته می شوند، به تسمه ای که میل سوپاپ را میچرخاند تسمه تایمینگ یا تسمه تایم میگویند.

محور اصلی و محرک تسمه تایم دنده سر میل لنگ است که تسمه تایم را میچرخاند. دنده میل لنگ دارای دندانه هایی به شکل و اندازه تسمه تایم است. محور متحرک تسمه تایم دنده میل سوپاپ است که در موتور های دو میل سوپاپ معمولا دو دنده وجود دارد. در یک موتور چهار زمانه فارغ از تعداد سیلندرها تمامی مراحل چهار گانه (مکش، تراکم،قدرت،تخلیه) در دو دور میل لنگ یا ۷۲۰ درجه انجام میشود. این مقدار معادل یک دور میل سوپاپ است به همین خاطر همیشه تعداد دندانه های دنده سر میل سوپاپ دو برابر دنده سر میل لنگ است.

در اغلب موتور های امروزی تسمه تایم علاوه بر میل سوپاپ واتر پمپ را نیز میچرخاند. چرخش واتر پمپ توسط تسمه تایم بخاطر ایمنی بیشتر موتور است، زیرا در این صورت واتر پمپ قطعا تا هنگامی که موتور روشن است میچرخد. در خودرو هایی که از تسمه دینام یا تسمه ای جداگانه برای واتر پمپ استفاده می شود، در صورت پاره شدن واتر پمپ از کار افتاده و دمای موتور بسرعت بالا میرود .

نکات ایمنی تسمه تایم

1. زمان تعویض تسمه تایم، تنها با آگاهی از کارکرد موتور و کیلومتر قبلی تعویض تسمه تایم مشخص میشود و میانگین کارکرد توصیه شده توسط کمپانی های مختلف ۵۰,۰۰۰ کیلومتر است. از این رو بازدید تسمه تایم توسط تعمیرکار به هیچ وجه قابل اطمینال نیست، زیرا ظاهر تسمه تایم حتی هنگامی که زمان تعویض آن فرا رسیده سالم و بدون اشکال است. بنابر این توصیه می شود در صورت خریداری اتومبیل کارکرده، در اولین فرصت نسبت به تعویض تسمه تایم اقدام نمایید.
2. تعویض تسمه تایم با توجه به کارکرد کیلومتر، امری قراردادی برای اطلاع رانندگان است. در حقیقت کارکرد تسمه تایم به ساعات و دور کارکرد موتور بستگی دارد. به این خاطر توصیه میشود اگر روزانه زمان زیادی را در ترافیک رانندگی میکنید زودتر از زمان تعیین شده اقدام به تعویض تسمه تایم نمایید. اگر زمان و مسیر رانندگی شما مشخص است میتوانید با محاسبه تقریبی : (هریک ساعت ترافیک = هشتاد کیلومتر ) زمان تعویض تسمه تایم اتومبیل خود را مشخص کنید.
3. در صورتی که دمای موتور اتومبیل به هر دلیلی برای زمان طولانی (بیشتر از ده دقیقه) به حداکثر رسید و موتور اصطلاحا جوش آورد، توصیه میشود  در اولین فرصت تسمه تایم اتومبیل خود را تعویض کنید. لاستیک و الیاف تشکیل دهنده تسمه تایم بعد از تحمل حرارت بالا خاصیت اصلی خود را از دست داده و این امر باعث پارگی زودرس تسمه تایم می شود.
4. اکثر موتور های امروزی دارای تسمه سفت کن اتوماتیک برای تسمه تایم هستند. استفاده از این نوع تسمه سفت کن ها مزایای متعددی دارد، خطاهای انسانی هنگام تنظیم میزان سفتی تسمه تایم را کاهش داده و هنگام گرم یا سرد بودن موتور کشش تسمه تایم را تنظیم میکنند. اشکال این نوع تسمه سفت کن این است که اگر بخواهید موتور را با هل دادن اتومبیل روشن کنید، امکان رد کردن تسمه تایم و بهم ریختن تایمینگ موتور و در نتیجه کج شدن سوپاپها وجود دارد. بنابر این توصیه میشود موتور اتومبیل را مخصوصا هنگام سرد بودن با هل دادن اتومبیل روشن نکنید.

در اغلب اتومبیل ها پاره شدن تسمه تایم موجب کج شدن سوپاپ ها و حتی صدمات جدی تر به موتور اتومبیل (شکستن پیستون ها ، خرابی سیت سوپاپ و سر سیلندر و آسیب به بوش سیلندر) می شود. لذا توصیه میشود همیشه از تسمه تایم اصلی استفاده کنید.

نویسنده: مسعود جعفری پور

masoodadam.mjp@gmail.com